Monday, November 12, 2007

S.B.Nichole "Tsagaan buga"

Enehuu nom ni 13-r zuund Yoponiig dovtolson mongol tsereg "Kamikaze" hemeeh dalain har shuurgand suirelgui Yoponii arald esen mend gazardsan hemeen tuuhiig uurchilj bichsen zohiomol tuuhiin tuhai uguuleh yum. Mongolchuud yoponiig ezelj bidnii nuudliin soyol yoponiig erhsheeldee oruulsan tuhai uguulsen yum. Yoponii ard tumnii aj amidral mongoljij, mongol yosond uusan shingej mongol turiin negeehen heseg bson hediich yopon ardiin soyloo geelgui hadgalj chadsan tuhai uguulne. Unshigch minii huvid ene nomiig erevhiilen olj unshaad tuuhiin oi dursamjtai heseg hugacaand hamt bsandaa uneheer setgel hangaluun bna. Zurhnii gund orshih uvug deedseeree baharhah setgel ulam badarch zan zanshil zorig tevcheert ni sugdun bishirmuu bi.
Zohiold surguuliin togtolcoonii bool bolj usuugui eceg eh, eh oron, hangai delhii, ezen haanaa hairladag erelheg huchtei Taaka hemeeh huvguunii tuhai uguulsen baidag.
Nomnii II-r hesegt uguulehdee ard tumnii aj amidral, mongoljson niigmiig urnaar ingej durselj bna:
Taakagiinh geree buulgaj bh ued uvliin anhnii cas hayalj ehlev. Hurshiin erchuud geriin hatuu zoton gadar, zuzaan esgii dotriig evheh, burgasan hana, uniig salgaj bagclah, modon shal davharlaj huraahad tuslav. Bugd shuurhailan hudulsun tul hagas cagiin dotor geree achaalj duusaad hudluhud belen boljee. Yopon tengisiin davsaar amtalsan suutei cai togoond bucalj, erchuud gel toiron suuj, tom aygatai caigaa bariad ireh uvliin ungu, noos aris, mahnii une, an, mongol buh, toirog boks, suriin tuhai huurulduv. Emegteichuud uvuljuunduu turuulen ochij, baishindaa salhi oruulan tseverlegee hiij uvliin tursh tasargaggui galaa tulne. Ergen toirond tuleh tulee elbeg bna.
Ert ued ene orniig erhsheeldee oruulsan buten jiliin tursh gert suudag bulaan ezlegch nar orchindoo zohicoh bson bolovch cas ih ordoggui huiten nutagt odoo ch hurtel jiliin tursh mongol gert suudag humuus bdag. Ene ni amidrald zohicson gej helehed hecuu agaad ene nutagt uvul bolohoor baishind shiljin shuuh bson ajee...
Enehuu nomiig maani EMOS- club-n Naranbayar ah maani mongol helnee uneheer saihan orchuulj unshigch bid nart oilgohod duhum bolgoj ugsun bilee. Naranbayar ahdaa bayarlalaa


Erhem taniig ene nomiig zaaval olj unshin uuriin dugneltend hureerei gej zuvluh bna.

Tuesday, November 6, 2007

Yaduural

Yagaad ch yum uuriinhuu mongol helniihee hicheel deer tavih gej beldej irsen iltgelee bichmeer sanagdaad bichiheer shiidlee. Yaduural manai ornii huvid nen terguunii asuudal bolood bgaa bilee.
1995 ond Delhiin banknaas yavuulsan sudalgaagaar manai ornii niit hun amiin 36% buyu 0.8say hun yaduu bsan. Undesnii statistikiin gazriin sudalgaagaar 1998 ond yaduural ni 35.9% bolson ba 2001 ond yaduurliin huvi bas l buuraagui yum. Manai ornii huvid hun amiin amijirgaanii dood tuvshing togtooh zamaar yaduurliig todorhoilj bgaa ba yaduurald urtuh baga orlogotoi hun am 27% bgaag toocvol hun amiin talaas iluu huvi ni yaduu amidarch bh yum.
Kalipornii ih surguuliin professor Kit Griphinii temdeglesneer " Herev yaduurliig hool hunsnii gachigdal, orlogiin homsdol gej uzvel 18s deesh nasnii hun amiin 31.8% ni mun, anhan shatnii surguulias deesh bolovsrol mergejil oloh bololcoonii homsdol, tsever usnii gachigdaliig nembel nasand huregchdiin 70.7% yaduud toocogdono gesen bdag. Zasgiin gazraas 1994 ond " Yaduurliig buuruulah undesnii hutulburiig bolovsruulan hergejuulj ehelsen ba 1996-2000 ond 14.4 say am dollar zarcuulahaar tuluvlusun bna. Yaduurliig buuruulah undesnii hutulburiig heregjuulehed gadaad uls ornuud, olon ulsiin baiguulagiin zeel tuslamj shiidverleh uureg guicetgedeg buguud Mongol ulsad uzuulsen hugjliin alban yosnii tuslamj ni barag 1.9 ter bum am dollar-tai tencej bgaa ni 850 orchim myangan yaduuchuudtai manai ornii huvid iheehen undur too yumaa. Yaduurliin bdal, orlogiin bolon chadavhiin yaduural bii bson shaltgaan zergiig manai ediin zasagch sudlaachid gadaad, dotoodiin sudalgaa shinjilgeenii baguud chamlaltgui sudalsan. Harin yaduurliig yaj boditoigoor buuruulah ve? gesen asuudal tur zasgiin bodlogo bolovsruulj shiidver gargagchid bolon ajil olgogch ezed, buhii l shatnii biznes erhlegchdiin " tolgoinii uvchin " bolmoor bna. Yaduu bna geed ulsaas olgodog halamjiin tegemjee nemeh uu, yaduu bna geed gadaad dotoodiin zeel tuslamjiin baraa tugeesneer yaduurliig buuruulj chadah uu? Harinch turiin nuruun deerh achaa ulam nemegdeh yum.
Tegvel yaduurlaas garah garc ni yu ve? Minii bodloor yaduurlaas garah garc bol hun amiig yamar negen hemjeegeer todorhoi orlogiin eh uusvertei bolgoh yavdal buguud ingesen tsagt l yaduurliig say neg buuruulj chadah yum. Zah zeeliin ediin zasgiin nuhculd hum amiin orlogo ni:
-umchuus oroh orlogo
-hudulmuruus oloh orlogo gesen undseb 2 eh uusvertei bdag. Tegvel end umch gesen asuudal garch irj bna. Umchgui hun tegeed yah yum be gesen asuult tanid turj bj boloh yum. Hun bolgond umch baigalias zayasan umch bdag buguud ter ni " ajillah huch " buyu tednii hudulmur erhleh chadvar ni yum. 90 ond Manai ornii hudulmuriin nasnii hum amiin 83% ni hudulmur erhelj bsan. Getel 2000 onii statistikiin sudalgaagaar ene uzuulelt ni 58.8% hurtel buurchee. Uuniig dagaad urhiin mungun orlogod calingiin ezleh huvi 1992 ond 61% bsanaas 2000 ond 37.4% bolj buursan. Edgeer too barimt ni manai ulsad neg talaas ajillah huchnii ashiglalt hangaltgui nuguu talaas hudulmuruus oroh orlogo ers buursniig haruulj bgaa buguud ene buhen ni manai ornii yaduurald iheehen nuluulj bna. Ecest ni dugnen helehed yaduurlaas garah gol arga zam ni tur zasgaas ajillagchdiinhaa hudulmuriin unelemjiig boditoi togtooj calin hulsiig ajliin chadvartai humuust ajillah sonirhol turuuleh hushuureg bolgoh yavdal yum. Harin hudulmuriin asuudal hariucsan turiin bolon erdem shinjilgeenii baiguullaguud ajilchdiin erh ashgiig hamgaaldag uildverchnii baiguulaguud biznesiin buhii l baiguulaguud ni deerh asuudald gol anhaarlaa handuulj ajillah ni yaduurlaas garh garcad nuluulj chadah hamgiin chuhal zuil bolood bna.

Ashiglasan nom: Shinjleh uhaan setguulees

Thursday, November 1, 2007

Minii handlaga

Minii muruudul
Minii muruudul bol bi mongol ornii hugjil devshil unuugiin busad hugjingui ornuudiin tuvshind hurehuic ter uurchlult shinechleltend orolcoh yavdal yum. Uuriin orniihoo niigem ediin zasgiin aldaa dutagdaltai togtolcoog olj sudlah yum. Ulmaar tuuniig zasan zalruulah uil ajillagaand uuriin naiz nuhud bolon olon olon bagsh nariinhaa tuslamjtaigaar idevhitei orolcoh yum. Mongol ornii ireedui bolson zaluu ueiiin husej muruudsun Shine niigmiig burelduulen bii bolgohod tedentei hamtran ajillah yavdal yum. Shine Mongol orniig buteen baiguulahad shin ueiin zaluus ter tusmaa Shine Mongol ahlah surguuliin oyutan suragchidtai hamtran ajillaj uur uursdiin zorilgodoo hureh ter muchiig harah yavdal bol minii muruudul.
Yopon ornii tuuh soyoltoi tanilcaj ih surguulid suralcan undur hugjiltei tehniktei ajillaj ulmaar uuriin orond nevtruulj uls orniihoo hugjild tus boloh uil ajillagaand orolcoh minii bas neg muruudul. Tegeed ch zogsohgui:
1. Mongol orniig hen haash ni yaj joloodoh bol?
2. Mongol oron heden ond gehed hugjliin undur tuvshind hurch hangaluun amidraltai boloh bol?
3. Hun turulhtun heden on gehed uvchin emgegiig tusahgui boltloo hugjih bol?
4. Ih hugjliig dagan garch irj bgaa olon asuudluudiig yaj shiidverleh bol geh met asuultuudad hariult olohiin tuluu suralcah ni Minii muruudul.
Zuv sanaa bodloor hicheen suralcaj niigemdee bie hun bolon tuluvshihiin tuld tuushtai hudulmurluh ni minii yag odoo hiij chadah zuil mini bolood bna. Harin ireeduid yamar mergejil ezemshij tuuniigee yaj ashiglah ni hun buriin muruudul bdag baih. Odoo ued Nano materialiin uildverlel erchimtei hugjij nano tehnology undur tuvshind hursentei holbogduulan yoponii deed surguulid nano tehnology-iin enjiner-iin chigleleer suralcah ni minii hamgiin tom muruudul. Uuriin mergejilee eruul mendiin shinjleh uhaand boditoigoor ashiglan humuus uvchind baga urtuh tal deer gol anhaarlaa handuulah yavdal yum. Hugjil-iin undur tuvshing dagaad hun turulhtunii aidas bolson olon shine uvchin garch irj bgaa buguud tedgeeriig sudlan suralcah bolno.